Skurcze nóg – przyczyny i terapia
Skurcze nóg to bolesne doznanie, które pochodzi z tkanki mięśniowej kończyn dolnych. Bóle te aktywizują w momencie, gdy mięsień kurczący się jest napięty. Zwykle występuje w mięśniu łydki. Dotkliwy ból zazwyczaj trwa kilka minut, a w niektórych przypadkach jest to tylko kilka sekund, jednak zdarza się nawet do 10 minut. Nieprzyjemne doznania w kończynach dolnych mogą być odczuwalne nawet przez 24 godziny po skurczu.
W przeważającej większości przypadków przyczyna nie jest znana. Skurcze występują, gdy mięsień będąc napiętym dostaje impuls do skurczu. Często zdarza się to w nocy gdy jesteśmy ułożeni w naturalnej pozycji (stawy kolanowe lekko zgięte, stopy skierowane w dół). W tym ułożeniu mięśnie łydki są stosunkowo krótsze i mogą być podatne na skurcz.
Wielu z nas od czasu do czasu doświadcza skurczu nóg, zwłaszcza osoby w starszym wieku. Występuje u około 30% osób powyżej 60 roku życia i u około połowy ludzi w wieku powyżej 80 roku życia. Około 4 na 10 osób, doświadcza skurczu nóg co najmniej 3 razy w tygodniu. Nierzadko mogą zdarzać się nawet codziennie.
Niekiedy skurcze nóg mogą być zwiastunem innych problemów. Najczęściej są to:
- przyjmowanie niektórych leków – może powodować skurcze jako efekt uboczny lub sprawić, że problem będzie pojawiał się częściej;
- nadmierny wysiłek mięśni, przetrenowanie (zwłaszcza, gdy nie towarzyszy temu rozgrzewka);
- odwodnienie, przegrzanie;
- dializa nerek;
- ciąża – zwykle w późniejszych etapach;
- nieleczona niedoczynność tarczycy;
- choroba tętnic obwodowych (zwężenie tętnic kończyn dolnych powoduje słabe krążenie), zła kondycja żył, żylaki;
- nadmiar alkoholu;
- zaburzenia na tle nerwowym;
- marskość wątroby;
- sarkoidoza;
- zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej;
- zaburzenia gospodarki mineralnej;
- siedzenie (długotrwałe), przysiadanie na jednej z nóg lub na obu (jak np. do skłonu japońskiego siad na piętach).
Podsumowując skurcze są tylko jednym z objawów i zazwyczaj łączy się je z innymi schorzeniami. Jeśli nie są związane z innymi problemami to mamy do czynienia z idiopatycznymi kurczami kończyn dolnych.
W przypadku kiedy skurcze nie pojawiają się, nie ma potrzeby wprowadzania leczenia. Gdy skurcze nóg są częste, można stosować pewne sposoby zapobiegania im, min. przyjmowanie leków, ćwiczenia czy pozycje umorzeniowe.
W przypadku skurczów nóg korzystna może być suplementacja, np. magnezem.
Rozciąganie i masowanie mięśni podczas skurczu może zazwyczaj zakończyć atak. Większość skurczów wkrótce ustępuje. Środki przeciwbólowe są zazwyczaj pomocne, ale nie działają wystarczająco szybko. Może to być np. paracetamol, który pomoże złagodzić dolegliwości ze strony mięśni i tkliwość, która z czasem utrzymuje się do 24 godzin po skurczu.
Zaleca się ćwiczenia rozciągające. Zwłaszcza ćwiczenia rozciągające dotkniętych problemem mięśni, ćwiczymy 5 minut 3 razy dziennie. Ostatni raz ćwiczymy przed zaśnięciem. Jeśli skurcze występują coraz rzadziej, można zmniejszyć powtórzenia do 1-2 dziennie, ale nie rezygnować całkowicie.
Aby rozciągnąć mięśnie łydek należy stanąć około 60-90 cm od ściany utrzymując stopy płasko na podłodze (nie odrywać pięt). Następnie należy pochylić się ku przodowi opierając dłonie na ścianie. Z pewnością każdy poczuje wówczas, jak mięśnie łydek rozciągają się.
Na efekty ćwiczeń będziemy musieli poczekać około tygodnia czasami będą to 2 – 4 tygodnie. Jeśli po tym okresie całkowicie nie przejdą, a jedynie zmniejszy się ich częstotliwość czy nasilenie to wskazówka, że warto kontynuować ćwiczenia.
W profilaktyce zapobiegania skurczom duże znaczenie mają pozycje, które uwalniają od skrócenia mięśni łydki podczas snu. Warto wykorzystać poduszkę do podparcia kończyn dolnych w łóżku podczas leżenia na plecach. Z kolei podczas spania na brzuchu można zsunąć się do końca łóżka, aby stopy wisiały swobodnie poza łóżkiem. Ważne jest niedopuszczanie do zbliżania się pięty w kierunku łydki.
Przy skurczach nóg powinno unikać się nadmiernej ekspozycji na słońce, zbyt uciskowych skarpet, a także butów na wysokim obcasie. Należy często zmieniać położenie kończyn dolnych i pozbyć się nawyku zakładania nogi na nogę, warto ograniczyć spożywanie kawy.
Osoby mające problemy takie jak skurcze nóg często przyjmują suplementy diety zawierające magnez, potas, kompleks witaminy B, witaminę E. Podczas siedzącego trybu życia np. pracy siedzącej należy często wstawać i chodzić. Ponadto po pracy czy innych czynnościach odpoczywaj z nogami uniesionymi do góry. Znakomite efekty w walce ze skurczami daje profesjonalnie wykonany masaż.